In Vlaanderen is Open Monumentendag het grootste gratis culturele eendagsevenement van Vlaanderen, met meer dan 400.000 bezoekers op ruim 800 deelnemende locaties. Hoe is dat zo ver gekomen? Die vraag stelden we aan de coördinator van het event, Griet Langbeen: “Wij maken deel uit van de European Heritage Days, die meer dan 40 Europese landen en regio’s houden in september. Het is nu onze 37^ste editie. Het initiatief is ontstaan als een manier om aandacht te vragen voor monumenten en hun nood aan bescherming. Die aandacht is er gekomen in Vlaanderen, dat nu een beleid heeft rond monumentenzorg. Intussen is Open Monumentendag een monument van een event op zich, hét feest van het onroerend erfgoed.”

In Vlaanderen vindt Open Monumentendag plaats op zondag 14 september. Wallonië en Brussel openen monumenten zelfs twee dagen hun deuren. De Waalse editie vindt plaats op 13 en 14 september en het belooft een heerlijke editie te worden want ze heeft als thema ‘Le patrimoine gourmand’ – lekker erfgoed dus. In Brussel kun je op 20 en 21 september op ontdekking en dan vooral in Art Deco-gebouwen, want die staan in deze editie centraal.

Zijn er onder al die monumenten ook klanten van Triodos die je kunt bezoeken? Ja zeker! Hier vind je onze tien tips:

1. Kasteel Boekenberg werd in de 18^de eeuw opgetrokken in rococostijl en toen het later eigendom werd van Stad Antwerpen, deed het dienst als zorginstelling. Nog later werd het verkocht aan vzw Symbiosis, dat in 2021 het kasteel verbouwde tot ‘De Living’, een cohousingproject voor vijftigplussers, met ontmoetingsruimtes voor de hele buurt.

Ook leuk om te weten: deze rococoparel is dit jaar genomineerd voor de titel van Erfgoedjuweel, een prijs die Stad Antwerpen jaarlijks uitreikt aan knap gerestaureerde panden. Ook jij kunt stemmen voor dit pand, via dit formulier. In deze video vertellen twee van de elf bewoners waarom je dat zou moeten doen:

2. Kazerne Dossin, in Mechelen, houdt op Open Monumentendag rondleidingen die focussen op de bewogen geschiedenis van het gebouw, die start bij de Habsburgers. De rondleiding gaat uitgebreid in op de ontwikkeling van het museumgebouw, ontworpen door architect bOb Van Reeth, die de beladen geschiedens van de deportaties meenam in zijn ontwerp.

3. Eveneens in Mechelen neemt Cinema Lumière je mee voor een tijdreis naar 1949. Uit dat jaar stamt de poëtische documentaire ‘Mechelen, paradijs aan de Dijle’, die twee keer per uur wordt vertoond. Je kunt er ook een fototentoonstelling bezoeken over de bouw van de ‘Ouwen Dok’ (nu Van der Valk Hotel) of genieten van een hapje en drankje in de Oude Stadsfeestzaal.

4. De citadel van Diest, eeuwenlang een gesloten militair domein, is vandaag een bruisende plek dankzij een coöperatieve vennootschap die de ruimte tijdelijk mag invullen als creatieve hotspot voor kunstenaars en duurzame ondernemers.

5. Het Fort van Oelegem is een geklasseerd oorlogsfort uit 1909 én het is een van de belangrijkste vleermuizenreservaten van het land. Tijdens Open Monumentendag vinden er drie rondleidingen plaats, die draaien rond de geschiedenis van het fort en de gasten die er overwinteren. Die houden van koud, donker en vochtig, dus warme kledij, een zaklamp en waterdichte schoenen zijn een goed idee.

6. Op naar Oudenaarde, meer bepaald naar Villa Louisa. Je maakt er kennis met de eclectische smaak van Paul Raepsaet, een notabele met een hart voor onder meer de Noorse drakenstijl en Neo-renaissance. En je maakt er eveneens kennis met onze Triodos-collega Jan, want hij bewoont/bewaart het huis vandaag en geeft je met veel plezier een rondleiding.

7. Wil je eens de coulissen van een theatergebouw verkennen, dan moet je in Luik zijn. Sinds 2013 is het Théâtre de Liège ondergebracht in een gebouw met een bewogen geschiedenis: het gebouw van de Emulatie. In 1914 werd het totaal verwoest als resultaat van Duitse represailles, om in 1939 heropgebouwd te worden. Achter de imposante neoklassieke gevel ontdek een grote theaterzaal met 557 plaatsen, een kleinere met 145 plaatsen, een naaikamer en een tentoonstellingsruimte waar momenteel foto’s te zien zijn van Luikse ‘barber shops’.

8. Felicien Rops tekende en graveerde zichzelf een weg uit het beklemmende 19^de eeuwse keurslijf met sociale en politieke karikaturen die de bourgeoisie en de clerus door de mangel haalden. Als enig kind in een rijk gezin werd hij geboren en groeide hij op in het kasteel van Thozée, waar hij regelmatig terugkeerde om van de natuur te genieten en gasten te ontvangen. De bekendste van die gasten is wellicht de dichter Charles Baudelaire, voor wie Rops een selectie van gedichten uit Les Fleurs du Mal illustreerde. Wat er tijdens die bezoeken op tafel verscheen, zie je in de door Rops geïllustreerde menu’s, tentoongesteld in de eetzaal. 

9. Wil je het Conservatoriumin Brussel nog bezoeken voor de renovatiewerken van start gaan? Dan dient je kans zich aan op 20 en 21 september. Het gebouw, ontworpen door Jean-Pierre Cluysenaar en gebouwd tussen 1872 en 1876, is een mooi voorbeeld van neoklassieke en eclectische architectuur. Aan de kant van de Wolstraat omvat het nu wat ooit particuliere herenhuizen waren, waarvan sommige onderdelen dateren uit de 17e eeuw. De akoestiek van de concertzaal wordt zeer geapprecieerd door Belgische en internationale musici en het herbergt een romantisch Cavaillé-Coll-orgel van grote artistieke en erfgoedwaarde.

10. Zin om hedendaagse glasramen te zien stralen naast glasramen uit de Art Deco-periode? Dan moet je in Etterbeek zijn voor de tentoonstelling ‘Regards croisés, vitraux 1925-2025’ van La Fondation pour le vitrail Pierre et Marcelle Majerus-Nizet en het Centre belge du Vitrail Majerus. Er zijn ook rondleidingen mogelijk, inclusief atelierbezoek en een demonstratie glassnijden. Meer info op heritagedays.urban.brussels.

De meeste van deze monumenten zijn of worden gerestaureerd met een Triodos-krediet. Hartelijk dank dus aan onze spaarders, want jullie spaargeld maakt deze projecten mee mogelijk!